Van Achter Het Raam Keken Ze Naar Ons

In juli 1952 vertrok vanuit Bandoeng, Indonesië, het Engelse stoomschip Somersetshire richting Nederland. Aan boord waren veel Indische Nederlanders. Onder hen bevond zich ook de familie Von Kriegenbergh: August (1916-1991), de zwangere Charlotte (1917) en hun vijf jonge kinderen Emy, Rudolf, Arthur, Olga en Ulrich. Precies vijftig jaar geleden vestigden ze zich in Nuenen.

Als de familie Von Kriegenbergh na een zeereis van zes weken aankomt in Amsterdam, is onderweg het zesde kind, Edward, geboren. Op de boot, want een schip met 'vluchtelingen' mocht nergens aanleggen. Eigenlijk was moeder uitgeteld in Amsterdam maar door pech aan de boot duurde de reis langer. 'Ik ben geboren in de Middellandse Zee ten zuidoosten van Kreta. Zo staat het ook in mijn paspoort', aldus Edward.

Als na de Tweede Wereldoorlog Indonesië onafhankelijk wordt van Nederland stelt president Soekarno iedereen voor de keus: of Indonesisch staatsburger worden, of vertrekken. August kwam als beroepsmilitair bij de Marineluchtvaartdienst ook voor die keus te staan. Trots en de onzekerheid in Indonesië deed hen kiezen voor het vertrek. De Von Kriegenberghs wilden Nederlanders blijven. Hals over kop vertrok de familie met de eerste de beste boot naar Nederland.

Zonder bezittingen kwam ze in augustus 1952 aan in Amsterdam. Via Den Bosch en Elshout kwam de familie begin februari 1953 terecht in de huidige Beatrixstraat in Nuenen. Vader had werk gevonden in Eindhoven. De overgang van Indonesië naar Nuenen was voor de ouders moeilijker dan voor kinderen. Het contrast kon bijna niet groter. 'Op Java hadden we een groot huis met een galerij, veel grond en bedienden. Hier kregen we voor de inrichting van ons huis een lening die tot op de laatste cent moest worden terugbetaald', vertelt Charlotte.

Aanpassing en onwetendheid van Nuenense kant waren aanvankelijk de voornaamste problemen. Arthur: 'Sommige mensen dachten dat we in bomen hadden gewoond. Toch was iedereen behulpzaam en nieuwsgierig.' Zo leerde de buurman Charlotte de kachel aanmaken. Die was namelijk niet nodig in Indonesië. En vonden sommigen de kooklucht uit haar keuken eerst stinken, later kwamen omwonenden om de recepten vragen. Ook was het hier normaal om elkaar te tutoyeren. Op Java waren ze echter gewend om 'meneer' en 'mevrouw' te zeggen. Daarom kwamen de Von Kriegenberghs op de Nuenenaren verwaand over. Als eerste niet-blanken had de familie aanvankelijk veel bekijks in het dorp. 'Als we naar school liepen, stond iedereen voor de raam naar ons te kijken', herinnert Ulrich zich nog. Voor de kinderen verliep de integratie veel makkelijker. Die probeerden zelfs op klompen te lopen, net als hun Nuenense leeftijdsgenootjes. Maar dat werd geen succes. Toen eind jaren vijftig meer Indische Nederlanders naar Nuenen kwamen, werd het gemakkelijker. De nieuwkomers zochten elkaar op en hadden steun aan elkaar.

Niet overal binnen
In de jaren zeventig ondervond de familie negatieve gevolgen van de Molukse acties. Vanwege hun uiterlijk werd zij daarop aangekeken. Met name de jongens werd in die tijd regelmatig om legitimatie gevraagd en met stappen mochten ze niet overal binnen in Eindhoven.

Tegenwoordig kent iedereen in Nuenen de naam Von Kriegenbergh. Zo hebben veel Nuenenaren hun rijbewijs gehaald bij de gelijknamige autorijschool die Arthur begon in 1973. Veel van zijn familieleden zijn daar werkzaam (geweest). Het beste bewijs van de geslaagde integratie werd wel geleverd door Edward. In 1992 werd hij als Naintitoe prins carnaval van Nuenen.

door Von Kriegenbergh