U kunt ook uw eigen persoonlijke bijdrage sturen naar: redactie2010@hotmail.com er zal dan spoedig contact met U opgenomen worden.
Salah Hassan is afkomstig uit Irak. Hij won daar in 1992 de eerste Irakeese Poëzieprijs. Tegenwoordig woont hij in Den Haag. In Nederland won hij tweemaal de Dunya Poëzieprijs, de eerste maal in 1996.
Salah Hassan schrijft gedichten en theaterwerken. Zijn werk is in verschillende talen verschenen. In 1997 verscheen zijn bundel 'Een rebel met een kapot kompas', een bundel die nog steeds te koop is (€ 10,-) Als je de bundel wilt kopen, stuur dan even een mailtje naar bontebal@bart.nl. De bundel is tweetalig: arabisch en nederlands (de vertaling is van Dr. C. Nijland)
O oorlog,
onze vuilnisvaten zijn vol
zoek andere plaatsen
in naburige puinhopen.
Vanwaar zal ik een phoenix brengen
naar jouw land, mijn land?
Zij breken de lucht
in het hart van de boom
zoals een pijl die afgevuurd wordt op een prooi,
zij stelen de maan uit het verhaal
als een weduwe die in de beestenstal
op de opstanding wacht.
Zij maken ons bitter
zoals een dode zich
tijdens een aanval
zijn fouten herinnert.
Beschrijf ons, moordenaar,
hoe de kogel
maagd kan blijven
tussen al die soldaten.
Salah Hassan is in 1960 geboren te Babylon, Irak.Om politieke redenen moest hij zijn vaderland in 1992 verlaten. In 1995 verleende Nederland hem politiek asiel. Tegenwoordig heeft hij de Nederlandse nationaliteit.
Al sinds zijn tiende levensjaar houdt hij zich bezig met poëzie. Eerst door het voordragen van gedichten op school, twee jaar later door zelf poëzie te schrijven. Op 17-jarige leeftijd werd een gedicht van hem voorgedragen op de radio (Stem van Bagdad) en zeer positief ontvangen. In 1978, op 18-jarige leeftijd, won hij een scholierenwedstrijd voor poëzie in Babylon.Vanaf die tijd werden Salah Hassan's gedichten regelmatig gepubliceerd, waaronder in de El Talia Al Adabija (Nieuwe Talenten) en het tijdschrift Finoun (Kunst.) Op 20-jarige leeftijd werd zijn toneelstuk "Zand van het eiland" uitgevoerd door een studententoneelgezelschap. Vanaf 1981, tijdens zijn studie aan de Academie voor Schone Kunsten (hoofdvak theater) te Bagdad schreef hij theaterkritieken die regelmatig in toonaangevende kranten van Irak verschenen.De jaren daarop verschenen ook poëzie en literatuurkritieken van zijn hand..Tegelijkertijd diende hij tijdens zomervakanties als soldaat in het leger (oorlog Irak-Iran 1980-1988). In 1985 werd hij wegens een artikel, waarin hij kritiek uitte op critici die zich aan het regime lieerden, drie dagen gevangen gezet en mishandeld. Hij kwam vrij omdat hij hen wijs wist te maken dat hij niet het regime bekritiseerde maar ontevreden was omdat zij nooit over zijn werk schreven. Bij zijn vrijlating kreeg hij de waarschuwing zich koest te houden, anders zou hij de rest van zijn leven wegrotten in een cel en niemand zou ooit meer iets van hem horen. In 1986 studeerde hij af, waarna hij als soldaat de oorlog inging. Wegens desertie werd hij in 1987 gevangen gezet.
Ik zal je beschrijven oorlog
Mijn oorlog
ik zal je schrijven
je tekenen
je mummificeren
ik zal je vertalen
met jou de oorlogwinstmakers verleiden
de psychoten
de psychopaten
opdat je totaal wordt
ik wil dat je mijn taal verlaat
om een tekst te schrijven
die vrij is van gruweldaden.
Tijdens de 21-daagse detentie werd hij zwaar mishandeld en verloor daarbij het zicht in zijn rechteroog. Door de hulp van een invloedrijke vriend, ook dichter, kwam hij vrij. Als represaille werd hij daarna naar een plek gestuurd waar de oorlogssituatie op zijn slechtst was. In 1987, 1988 en 1989 publiceerde hij kinderboeken..
Van 1989 tot 1991 doceerde hij drama aan een middelbare school in Bagdad, dit om onder de druk uit te komen werk te moeten produceren ten gunste van Saddam Hussein.
Na de oorlog, in 1988 werkte hij tot 1992 als journalist voor de krant Al Djamhurya.
De publicatie van een poëziebundel die al in 1986 gereed was werd tot tweemaal toe verboden. Dit omdat er geen aan Saddam Hussein gewijde poëzie in stond. In 1991, toen de Golfoorlog uitbrak, vluchtte hij naar het platteland.
Het is mijn oorlog, van mij alleen
ik zal het spreken zuiveren
de rivier van de taal oversteken
ik dank het gesprokene af
en schrijf mijn naam in het boek van de dood
ik zal je beschrijven oorlog
mijn oorlog.
In maart 1991 tijdens de Intifada (in Zuid-Irak) tegen Saddam Hussein droeg hij (vermomd) zorg voor de wapentoevoer. De Intifada werk gebroken en de droom van een vrij Irak lag in puin. Gedemotiveerd keerde hij terug naar Bagdad.Hij hervatte zijn werk als journalist niet en publiceerde ook niet. Hij hield zichzelf in leven met een straathandeltje waarbij hij met vrienden broodjes verkocht.In 1992 deed hij onder druk van zijn vrienden mee aan de Nationale Poëzie Wedstrijd, de grote prijs voor poëzie in Irak. Hij won de prijs en hij genoot direct grote bekendheid onder het Irakese volk. De media besteedde veel aandacht aan hem en hij werd uitgenodigd voor vele literaire bijeenkomsten.Tijdens een voordracht van het winnende gedicht in Babylon ontstond na afloop een discussie, waarbij, bleek achteraf, niet enkel zijn beste vrienden aanwezig waren. Een opname van kritische uitspraken over de oorlog en het regime kwam bij het ministerie van Cultuur terecht. Een vriend, werkzaam bij dit ministerie waarschuwde hem, waarna hij naar Jordanië vluchtte.Vanuit dit land publiceerde hij artikelen en poëzie die eerder in Irak verboden waren of te risicovol om te publiceren.Hij gaf meerdere interviews waarbij hij kritiek uitte op het regime.Ook in Jordanie werd hij door de geheime dienst van Irak in de gaten gehouden. De geheime dienst van Jordanië waarschuwde hem, waarop hij naar Syrië vluchtte en zijn werk hervatte. In 1994 keerde hij terug naar Jordanië om zijn gezin naar dat land te kunnen halen. Het was zijn gezin echter verboden Irak te verlaten (zijn familie stond onder zware psychische druk van het regime).
Het lukte hem zijn gezin via Kurdistan naar Syrië te laten smokkelen. Ondertussen beschuldigde het regime hem ervan een geheime politieke partij te leiden. Vrienden hadden een journalist die voor de krant Odei (zoon van Saddam Hussein) werkte, gedreigd te doden als deze kritisch over Salah Hassan zouden blijven schrijven. Ook de smokkel van zijn gezin deed hun geloven dat hij een partij had opgericht. Uit de krant vernam hij dat hij op de dodenlijst van Saddam Hussein stond.Hij ging naar de UNHCR die hem vroeg te stoppen met zijn kritiek op het regime, ze konden hem geen bescherming bieden. Ondertussen zochten ze naar een land dat Salah Hassan en zijn gezin politiek asiel wilden verlenen. In 1995 arriveerden ze in Nederland. In Nederland hervatte hij zijn werk als dichter en journalist en publiceerde hij weer in toonaangevende Arabische kranten en tijdschriften, waarbij hij kritiek bleef leveren op het Irakese regime. In Nederland richtte hij al in 1995 samen met Stichting Vluchtelingenwerk Rijswijk, onder de bezielende leiding van Basje de Liefde en Bertus Bertus en vertaler Achmed Alrikabi (eveneens een vluchteling uit Irak) de Stichting Ur op. Deze organiseert activiteiten die een brug slaan tussen Nederlandse en allochtone kunstenaars.
Ook in Nederland werden gedichten in verschillende kranten en tijdschriften gepubliceerd. In 1996 en 1998 won hij de Dunya Poezieprijs en kwam er meer aandacht voor zijn werk. Het tijdschrift De tweede ronde publiceerde werk van hem en hij werd regelmatig uitgenodigd om zijn werk voor te dragen. Dit bij bekende, zoals Poetry International, en minder bekende poëzieactiviteiten. In 1997 verscheen de bundel "Een rebel met een gebroken kompas." In 1999 en 2000 werd zijn toneelstuk Illusies uitgevoerd.
In oktober 2002 verschijnt zijn tweede bundel "Slapen in een Vreemde Taal."
De intimidatie van Saddams regime duurt helaas ook in Nederland nog voort. Zowel in 1996 als 2000 vernam Salah Hassan dat hij nog steeds op de dodenlijst staat.
Opleiding:
Academie voor Schone Kunsten (hoofdvak theater) te Bagdad. (1986)
Schrijfworkshops: Theater van het Volksbuurtmuseum te Den Haag (1999, 2001)
Cosmik Theater te Amsterdam (2002.)
Bibliografie:
1980-1992
Journalist en criticus van poëzie, toneel en literatuur in kranten en tijdschriften als
Al Talia Aldabiya en Finon (Irak, Jordanië, Syrië)
1987-1989
Kuku and Tutu op de crèche, Ik ben jullie vriend, Gamael (parken vol bloemen en vogels) drie dichtbundels voor kinderen
(1989-1991 Docent drama aan de middelbare school te Bagdad)
1992
Toekenning Poëzie prijs van Irak
1992-1993
-De week en zijn 8 dagen, toneelstuk voor kinderen (tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi), uitgevoerd in Amman, Jordanië.
1993-1994
Journalist voor Al Itisaam en Nida Al Rafideen in Syrië
(1995 als politiek vluchteling naar Nederland gekomen)
1996
-Publicatie bundel van het lange gedicht, Het weglaten en de onduidelijkheid van de Zin, gepubliceerd in Libanon
-Winnaar Dunya Poëzie Prijs met het gedicht, Ik steek de boog van het duister over en wijs met mijn stok naar de dag
-Deelgenomen aan Poetry International Festival Rotterdam
1997
-Publicatie van de bundel, Een rebel met een kapot kompas (tweetalig, vertaling Dr.Cees Nijland)
1998
-Winnaar Dunya Poëzie Prijs met het gedicht, Standbeeld van de dichter
-Publicatie van het gedicht, Standbeeld van de dichter in literatuurtijdschrift "Schrijven"
-Deelgenomen aan Poetry International festival Rotterdam
1999
-Illusies dramatische Monoloog (tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi) gepubliceerd in
Al Mutamar (Londen) uitgevoerd in Den Haag, Leiden, Amsterdam, Utrecht, Berlijn
-Wat overgebleven is na de laatste overstroming, toneelstuk (tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi, gepubliceerd in het tijdschrift Nezwa(Oman)
2000
- Liefde in Uruk, toneelstuk(tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi (uitvoering tijdens de Iraakse tiendaagse in museum Museon)
2001
-De Klap, toneelstuk (tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi)
-Publicatie in literair tijdschrift De tweede ronde, Weggevlucht van het gezin en Een welkomstfeest, (tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi en H.J.de Roy van Zuydenwijn)
2002
Publicatie In het oog van de naald en Een nog niet betreden landschap in de bundel Iraakse dichters in Nederland,( tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi
en Chalaan Charif)
-Publicatie, Slapen in een vreemde taal, het tijdschrift Eutopia
-Mijn geheim is jouw geheim, toneelstuk(tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi)
-Itana en de Adelaar, vertelling voor kinderen(tweetalig, vertaling Ahmed Alrikabi)
-Publicatie van de bundel Slapen in een vreemde taal (uitgeverij Bornmeer, vertaling uit het Arabisch, Ahmed Alrikabi, H.J.de Roy van Zuydenwijn)
Vertalingen van verscheidene gedichten verschenen in het Engels, Frans, Duits en Farsi.
Salah Hassan schrijft regelmatig artikelen en gedichten in toonaangevende Arabische kranten.
Critici over zijn werk:
-Odonis (Parijs) groot Arabisch dichter uit Syrië, oud-kandidaat Nobelprijs voor Literatuur :
Salah Hassans werk is zeer vernieuwend en uniek binnen de Arabische poëzie (1989)
-Abdil Ilah Al Saegh critikus, hoogleraar (VS): Salah Hassans poezie is als het betreden van een museum (1989)
-Fadil Tamer, n.a.v. de Poëzieprijs inIrak (1992): Voor de generatie tachtigers (braken met de traditionele vorm, gebruikte de vorm om over de inhoud te vertellen, vrij gebruik van hoofd en kleine letter, ritme en rijm) is Salah Hassan de aangever geweest.
-Salah Niazi, dichter, vertaler en uitgever van Al-Ightirab Al-Adabi in Londen: naast het vele nieuwe werk van dichters springt het werk van Salah Hassan er qua thematiek en vorm uit (1994).
- n.a.v. de Dunya Poëzie Prijs: in het gedicht "Standbeeld van de dichter" staat het zelfbewustzijn van de dichter en een daaraan gekoppelde vrolijke zelfspot centraal; hij is zich ervan bewust dat het de gewone, alledaagse dingen zijn die van waarde zijn (1998)
- H.J. de Roy van Zuydewijn, vertaler van Shakespeare-sonnetten, de Odyssee en de Ilias, winnaar Martinus Nijhofprijs in De tweede ronde: Het vertalen van Hassans poëzie is extra moeilijk vanwege de mysterieuze, zelfs voor Irakezen niet altijd herkenbare beeldspraak. Dit houdt mede verband met het feit dat het in een dictoriaal geregeerd land onmogelijk is op onverhulde wijze de waarheid te zeggen. Waar op het bezigen van het woord "vrijheid" al een taboe rust, moet de waarheid zich wel in een camouflagepak steken (2001)
Korte toelichting bij het werk van Salah Hassan
Thema's in zijn werk zijn: oorlog, gevangenisschap, ballingschap, vrijheid, liefde en rechtvaardigheid.
Het taalgebruik van Salah Hassan kan vooral voor de westerse lezer minder toegankelijk zijn. De soms versluierende taal of cryptische titels komen voort uit een gebrek aan vrijheid van meningsuiting in het huidige Irak. Salah Hassan omschrijft vervolgens zijn liefde voor de poëzie als de bittere noodzaak te kunnen zijn wie hij is. Om door poëzie uit te drukken wat voor hem anders niet uit te drukken valt.
Zijn bewondering voor de schoonheid van de poëzie wil hij voortzetten via zijn werk en zo het gevecht leveren met alles wat zwart is, dood zaait en pijn geeft. Ter illustratie een fragment uit het gedicht "In het oog van de naald":
Geen opmerkingen:
Een reactie posten